Ο συνταγματικός ορισμός του γάμου ως ένωση άνδρα – γυναίκας δεν μπορεί να δικαιολογήσει τις διακρίσεις εις βάρος συντρόφων του ιδίου φύλου
Στις 2 Μαρτίου 2010, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάνθηκε ομόφωνα ότι η Πολωνία άσκησε διακρίσεις εις βάρος ενός γκέι άνδρα λόγω του σεξουαλικού του προσανατολισμού, στερώντας του το δικαίωμα να πετύχει τη μίσθωση του διαμερίσματος, στο οποίο ζούσε με το σύντροφό του, μέχρι το θάνατο του τελευταίου.
Τα γεγονότα στην προκειμένη περίπτωση έχουν ως εξής: Ο κ. Piotr Kozak συζούσε με τον σύντροφό του, Τ.Β., από το 1989 μέχρι το 1998, οπότε ο Τ.Β. απεβίωσε. Η συμφωνία της μίσθωσης ήταν στο όνομα του Τ.Β. και μετά το θάνατό του, η αίτηση του κ. Kozak να συναφθεί συμφωνία μίσθωσης του διαμερίσματός τους στο δικό του όνομα απορρίφθηκε. Ενώ η πολωνική νομοθεσία αναγνωρίζει συγκεκριμένα δικαιώματα στους συντρόφους που συζούν, οι πολωνικές αρχές και τα πολωνικά δικαστήρια απέρριψαν κατ ‘επανάληψη ότι οι εν λόγω νόμοι ισχύουν για συντρόφους του ιδίου φύλου.
Κατά τη διάρκεια της νομικής διαδικασίας στην Πολωνία, οι πολωνικές αρχές και τα πολωνικά δικαστήρια δικαιολόγησαν την άρνησή τους να αναγνωρίσουν τα δικαιώματα μίσθωσης του κ. Kozak, παραπέμποντας στο άρθρο 18 του πολωνικού Συντάγματος το οποίο ορίζει το γάμο ως «ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας». Κατά συνέπεια, επέμειναν ότι η μόνη μορφή της συμβίωσης που αναγνωρίζεται από το νόμο είναι αποκλειστικά και μόνο μεταξύ ενός άνδρα και μιας γυναίκας.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαφώνησε με την προσέγγιση αυτή και ομόφωνα αποφάσισε ότι η Πολωνία, με την άρνησή της να αναγνωρίσει τη συγκατοίκηση συντρόφων του ιδίου φύλου, παραβίασε το άρθρο 14 (απαγόρευση των διακρίσεων) και το άρθρο 8 (δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής). Το Δικαστήριο είπε ότι η Πολωνία πρέπει να κατανοήσει την «εκ των πραγμάτων έγγαμη συμβίωση» (de facto marital cohabitation) με τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαμβάνει και τα άτομα σε ομόφυλες σχέσεις. Αν και δέχεται την προστασία της οικογένειας, η οποία βασίζεται στην ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 18 του πολωνικού συντάγματος, το Δικαστήριο ανέφερε ότι το κράτος πρέπει να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ αυτής της προστασίας της οικογένειας και της Σύμβασης των δικαιωμάτων των σεξουαλικών μειονοτήτων. Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν υπόψη τις κοινωνικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι δεν υπάρχει μόνο ένας τρόπος να διάγουν τα άτομα την ιδιωτική τους ζωή.
Η Evelyne Paradis, Εκτελεστική Διευθύντρια της ILGA-Europe, δήλωσε:
«Χαιρετίζουμε την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αυτή είναι η δεύτερη απόφαση που επιβεβαιώνει ότι, εάν ένα κράτος παρέχει συγκεκριμένα δικαιώματα σε ζευγάρια διαφορετικού φύλου που συζούν, τα ίδια δικαιώματα πρέπει να παρέχονται και στους συντρόφους του ιδίου φύλου.
Κατά τα τελευταία χρόνια ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν θεσπίσει διατάξεις, στα Συντάγματά τους, ορίζοντας τον γάμο ως ένωση άνδρα – γυναίκας, με σκοπό να εμποδίζουν εκ των προτέρων την πρόβλεψη νομικών δικαιωμάτων για συντρόφους του ιδίου φύλου.
Στην περίπτωση αυτή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων απέρριψε την ιδέα ότι ο συνταγματικός ορισμός του γάμου ως ένωση άνδρα – γυναίκας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει την άρνηση συγκεκριμένων οικογενειακών δικαιωμάτων σε συντρόφους του ιδίου φύλου οι οποίοι συζούν. "
Η απόφαση στην υπόθεση του Kozak εναντίον της Πολωνίας είναι διαθέσιμη στη διεύθυνση:
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?item=12&portal=hbkm&action=html&highlight=&sessionid=47937399&skin=hudoc-en