Ένα λογοκριμένο διαμάντι του ελληνικού queer κινηματογράφου
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ
Προβλήθηκε το Σάββατο για πρώτη φορά στην Ελλάδα η «Καλλονή» του Τάκη Σπετσιώτη. Μια στρουμπουλή αντρική φιγούρα με ξανθιά περούκα παρωδεί τα πιν-απ γκερλ της δεκαετίας του ’50 αλλά και τα κλισέ της ομοφυλοφιλικής ταυτότητας
Μέχρι πριν από μερικά χρόνια η αναφορά και μόνο στην ύπαρξη ελληνικού «queer» ή γκέι σινεμά έμοιαζε με ανέκδοτο.
«Καλλονή» του Σπετσιώτη ποζάρει με ανεξέλεγκτο ναρκισσισμό στον φακό, αυνανίζεται, τηλεφωνεί, κυλιέται ηδυπαθώς στα σεντόνια δοκιμάζοντας τις αντοχές του θεατή και του κινηματογράφου «Καλλονή» του Σπετσιώτη ποζάρει με ανεξέλεγκτο ναρκισσισμό στον φακό, αυνανίζεται, τηλεφωνεί, κυλιέται ηδυπαθώς στα σεντόνια δοκιμάζοντας τις αντοχές του θεατή και του κινηματογράφου Ανέκδοτο ήταν, με κάποιες εξαιρέσεις, και οι περισσότεροι ομοφυλόφιλοι χαρακτήρες που έκαναν την εμφάνισή τους στον κινηματογράφο: αντανακλάσεις του «Φίφη του αχτύπητου», που ενσάρκωσε ο αείμνηστος Σταύρος Παράβας, θηλυπρεπείς περσόνες όπως του Τάκη Μηλιάδη και άλλες «παραδείσιες» υπάρξεις που έκαναν την εμφάνισή τους στην οθόνη μόνο ως ελαττωματικές εξαιρέσεις της φύσης, ικανές να προσφέρουν με τον αλλοπρόσαλλο εξωτισμό τους γέλιο στο μεγάλο κοινό.
Με καθυστέρηση αρκετών χρόνων ήρθε η στιγμή που μπορούμε να συζητάμε και στην Ελλάδα για «queer» σινεμά, χωρίς να περιοριζόμαστε σε χαρακτήρες τύπου «φτερού» ή να αντιμετωπίζουμε την ομοφυλοφιλία ως «κοινωνική μάστιγα», όπως την είδαμε σε πολλές εμπορικές ταινίες της δεκαετίας του ’80.
Η εκδήλωση «Κινηματογράφος και LGBTQ (Lesbian, Gay, Bisexual, Tran-sexual και Queer) ταυτότητα», που έγινε το Σάββατο το βράδυ στον χώρο «Nosotros» των Εξαρχείων το αποδεικνύει. Ηταν μια από τις προφεστιβαλικές εκδηλώσεις του Athens Pride, της μεγάλης γιορτής ομοφυλόφιλης υπερηφάνειας (13 Ιουνίου). Προβλήθηκαν πέντε ταινίες με ανάλογο θέμα: «Chip & Ovi» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη, «Τρώες» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, «Αμερικάνος» του Χρήστου Δήμα, η λογοκριμένη «Καλλονή» και η «Λίζα και οι Αλλοι» του Τάκη Σπετσιώτη.
Μετά τις προβολές οι σκηνοθέτες Χρήστος Δήμας, Πάνος Κούτρας, Τάκης Σπετσιώτης, Αγγελος Φραντζής και οι διοργανωτές των δύο γκέι κινηματογραφικών Φεστιβάλ της Ελλάδας, η Μαρία Cyber («Outview» Τριανόν 23-27 Μαΐου) και Γιώργος Τσιτιρίδης («Πανόραμα Ομοφυλοφιλικών Ταινιών», «Ολύμπιον» Θεσσαλονίκης 7-13 Μαΐου) συζήτησαν με το κοινό που είχε κατακλύσει την αίθουσα.
Οι «Τρώες» του Κωνσταντίνου Γιάνναρη και ο «Αμερικάνος» του Χρήστου Δήμα, δύο εξαιρετικές ταινίες, ήταν και οι περισσότερο γνωστές. Στην πρώτη, ο Γιάνναρης αναπλάθει με απαράμιλλο, αιχμηρό λυρισμό τη ζωή και το έργο του Κ. Καβάφη, ενώ στον «Αμερικάνο» ο Δήμας προσεγγίζει τολμηρά μια διαφορετική εκδοχή του αμερικανικού ονείρου μέσα από τη ζωή του Τόνι, Ελληνα γκέι μετανάστη στο Σαν Φρανσίσκο. Η πιο συγκινητική ταινία ήταν το ντοκιμαντέρ «Chip & Ovi» του Παναγιώτη Ευαγγελίδη. Η κάμερα παρακολουθεί τη σκληρή προσωπική ιστορία και τον έρωτα δύο ανάπηρων αγοριών, που μεγάλωσαν εγκαταλειμμένα από τις μητέρες τους σε ορφανοτροφείο της Ρουμανίας.
Κι ερχόμαστε στην αποκάλυψη της βραδιάς, στις δύο σχεδόν άγνωστες ταινίες του σκηνοθέτη και συγγραφέα Τάκη Σπετσιώτη, «Η Λίζα και οι άλλοι» (1976) και «Καλλονή» (1977). Ελάχιστοι από τους νεότερους θεατές της αίθουσας μπορούσαν να φανταστούν ότι είχαν γυριστεί ανάλογες ταινίες στην Ελλάδα της δεκαετίας του ’70. Ο Σπετσιώτης με την ορμή των 22 του χρόνων είχε γυρίσει δύο τις από πιο θρασείες ταινίες στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου.
Στην πρώτη παρωδεί με γκροτέσκο τρόπο, μέσα από την περσόνα της Λίζας Μινέλι, την ομοφοβία της εποχής, ενώ η «Καλλονή» δύσκολα περιγράφεται. Η προχθεσινή ήταν και η παρθενική προβολή της, αφού το 1977 είχε λογοκριθεί από την κρατική επιτροπή έγκρισης θεαμάτων αλλά και από το «Αντιφεστιβάλ» Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Τι βλέπουμε στα 30 λεπτά της «Καλλονής»; Μια στρουμπουλή αντρική φιγούρα, με ξανθιά περούκα, κολάν και αποκαλυπτικό κορμάκι να ποζάρει με νάζι και ανεξέλεγκτο ναρκισσισμό στον φακό. Παίζει διαρκώς με το σώμα της, αυνανίζεται, τηλεφωνεί, πέφτει στα πατώματα, γλείφει τα γοβάκια της, κυλιέται ηδυπαθώς στα σεντόνια με έναν τρόπο που προκαλεί ανεξέλεγκτα γέλια και δοκιμάζει τις αντοχές του θεατή. Στην ουσία πρόκειται για βωβή ταινία, ένα ανεπανάληπτο ντανταϊστικό «σκουπίδι» made in greece, διαμάντι της εγχώριας αβάν-γκαρντ, που κάνει ακόμα και το πειραματικό σινεμά του Γουόρχολ να μοιάζει κανονικό.
«Ηθελα να κάνω μια
ταινία “ταπετσαρία”, να μπορούν οι θεατές να συζητούν, να καπνίζουν, να γελάνε, να κάνουν ό,τι θέλουν κατά τη διάρκεια της προβολής, ενώ η Καλλονή να ποζάρει μόνη της», είπε ο σκηνοθέτης τονίζοντας ότι πάντοτε τον ενδιέφερε «ο κινηματογράφος της αποκλίνουσας εικόνας σε όλες του τις εκφάνσεις». Τις αρετές της «Καλλονής», η οποία έχει παρουσιαστεί σε αρκετά ξένα φεστιβάλ, εκθείασε και ο Αγγελος Φραντζής (μίλησε τρυφερά για την πλήξη και την αφόρητη μοναξιά της «Καλλονής») και οι υπόλοιποι ομιλητές πριν αναφερθούν στην ελληνική διάσταση του «queer» κινηματογράφου.
«Το σημαντικότερο είναι να μη νιώθουμε μόνοι, είτε παράγουμε καλλιτεχνικό έργο είτε όχι. Αισθάνομαι τυχερός που κατάφερα να εκφράσω μέσα από το σινεμά και κάποιες δικές μου εμπειρίες με τη μορφή ενός προσωπικού αναστεναγμού», είπε ο Χρήστος Δήμας. Προς το τέλος της πολύωρης συζήτησης ο Πάνος Κούτρας αναφέρθηκε εκτενώς στην ομοφοβική όψη της ελληνικής κοινωνίας, θυμήθηκε και τη ρήση του Οσκαρ Ουάιλντ που χαρακτήριζε την ομοφυλοφιλία ως την αγάπη που δεν μπορούμε να πούμε με το όνομά της και αναρωτήθηκε: «Ποιες είναι αυτές οι περιβόητες “αξίες”, θρησκευτικές, κοινωνικές που δεν μας επιτρέπουν ακόμα στη σύγχρονη Ελλάδα να συζητάμε ανοιχτά για αυτήν την αγάπη;». *
Πηγή: Ελευθεροτυπία – www.enet.gr
